برخوردهای شهاب سنگی و تشکیل گودال های برخوردی به دلیل اثرات ناگهانی و فاجعه بار آنها در طول تاریخ شکل گیری کره زمین و منظومه خورشیدی، توجهات زيادي را در بین دانشمندان به خود معطوف کرده است. حتی عموم مردم نیز از آنها تحت عنوان منقرض کننده دايناسورها در گذشته يا به بياني نابود کننده احتمالي تمدن انساني در آينده ياد مي کنند. جامعه بزرگ علوم زمين و جغرافیا، اين برخوردها را به عنوان فرآيندي در نظر مي گيرند که از درون منظومه خورشيدي برخاسته و هنوز هم پس از گذشت ميلياردها سال همچنان به تغيير مورفولوژي سيارات مشغول است. علاوه بر ارزش بررسی علمی و زمین شناسانه گودال های برخوردی، مطرح شدن ارزش های اقتصادی، تاریخی، فیزیکی و بیولوژیکی آنها نیز در سال های اخیر رو به افزایش گذاشته است. تا کنون بيش از 170 ساختار برخوردی ثبت شده و تخمين زده مي شود که چند صد ساختار ديگر هنوز ناشناخته باقي مانده اند. با این وصف محققانی که به دنبال دستور العمل ها و اطلاعاتي در مورد اين موضوع مي باشند گاه با ادبيات و مستنداتي روبرو مي شوند که با وجود گستردگي زياد، تخصصي و پراکنده نيز هستند.
در ایران نیز تا کنون بررسي و ارزيابي گودال ها و دهانه هاي برجاي مانده از برخوردهاي احتمالي شهابسنگ ها به دلیل تمرکز عمده پژوهشگران بر روی سایر پدیده های متنوع زمين شناسي و ژئومورفولوژيک عرصه گسترده ايران، در کانون توجه قرار نگرفته و عمدتاً به حاشيه رانده شده است. با این حال در طي چند سال اخير حرکت ها و فعاليت هايي مستقل و ارزشمند براي جستجو و کشف گودال هاي احتمالی برجاي مانده از برخوردهاي شهابسنگ ها در کشور آغاز شده است و این مبحث جذاب توانسته جای خود را در مطالعات طبيعي و جغرافیایی کشور پیدا کند. با این حال هنوز هيچ کتاب يا رساله مقدماتي، کامل و يا سيستماتيک در اين باره براي علاقه مندان ايراني منتشر نشده است. با انتشار "کتابچه راهنما براي شناسايي ساختارها و گودال هاي برخوردي شهابسنگي" که به همت پژوهشگاه شاخص پژوه و توسط انتشارات شرافت اصفهان در زمستان 1397 به چاپ رسیده است، برای اولین بار در کشور زمينه اي دقيق و کلي از فرآيندهاي برخوردي، تشکيل گودال ها و دگرگوني هاي ژئومورفولوژيک مربوطه به صورت یک کتاب مدون به علاقه مندان ارائه می شود. اين کتاب تلاش مي کند علاوه بر حفظ جنبه های تخصصی، براي خوانندگان عمومي هم قابل درک باشد. فصول اين کتاب به نحوي طراحي شده اند که بسته به زمينه مورد علاقه و نيازهاي خوانندگان به طور مستقل قابل مطالعه باشند. در فصل اول یک مرور کلی از منابع و مستندات علمی برای شروع مطالعه ارائه شده است. در فصل دوم اهميت و ارزش مطالعه گودال هاي برخوردي از دیدگاه زمین شناسی، مطالعات هوا–فضا، اقتصاد و انرژی مورد بحث قرار گرفته است. در فصل سوم منظر و سيماي فيزيکي گودال هاي برخوردي، تيپ هاي مورفولوژيک و اثرات ساختاری حاصل از برخورد معرفی شده است. در فصل چهارم اثرات شوک برخورد در سنگ ها و کاني ها، دگرشکلی ها و دگرگونی های حاصله به طور تخصصی بررسی شده است. در فصل پنجم با رویکردی عمومی و ساده تر تلاش شده تا به طور اجمالی روش کشف، شناسايي و مطالعه گودال هاي برخوردي ارائه گردد. در فصل ششم به ارزيابي شواهد گودال هاي احتمالی شناسايي شده در ايران و خاورميانه پرداخته شده است. در همین فصل با جنبه عملي و ملموس تر و مثل یک مرور تمريني، ارزيابي سريعی از کلیه ساختارهاي زميني معرفی شده توسط علاقه مندان ايرانی به انجام رسیده است. در نهایت در فصل هفتم به طور خلاصه اهمیت برخوردهاي شهابسنگي در سرنوشت و آينده زمين بحث شده است. امیدوارم این کتاب مورد توجه همه علاقه مندان و محققان حوزه علمی شهابسنگ، جغرافیا و علوم زمین قرار گیرد.
براي دريافت اين كتاب به سايت انجمن آمايش سرزمين ايران به لينك زير مراجعه كنيد:
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
